Wereldstotterdag: “Focus op wat iemand vertelt, niet op hoe hij of zij spreekt”
CUIJK – Vandaag is het Wereldstotterdag. Eén op de honderd mensen kampt met deze spraakstoornis, wat dus betekent dat het in Nederland om ongeveer 180.000 mensen gaat, waarvan het merendeel bestaat uit mannen. Ook in het Land van Cuijk worstelen mensen met een stotter. Het Stottercentrum van logopedist Heidi van Werkhoven heeft de agenda behoorlijk vol zitten.
Stotteren is gelegen in een genetische aanleg, vertelt Van Werkhoven. “Het gaat om problemen met een zwakke timing, maar ook om zaken als temperament en taalprocessen. Belangrijke triggers zijn spanning, snelheid en belemmeringen. In het eerste geval bijvoorbeeld Sinterklaas of een verjaardag, of juist een nare ervaring. Leefsnelheid en spreeksnelheid kunnen het ook uitlokken. Belemmeringen gaat om bijvoorbeeld adhd of vermoeidheid. Als dit soort triggers uitgelokt worden, kom je uit bij ‘communicatief stotteren’. Dat is in feite gewoon het herhalen van woorden, wat voor een toehoorder prima te volgen is.”
Vicieuze cirkel
Het probleem is echter dat mensen die stotteren daar zelfbewust over zijn en hun best gaan doen om het tegen te gaan. “Er ontstaat dan een coping strategie. Zoals ‘vechten’, heel hard je best doen om iets uit te spreken, maar daardoor juist zoveel spanning creëren dat je vastloopt omdat je te veel aanspant en je adem stokt. De timing loopt daardoor verder uit, en zo kom je in een vicieuze cirkel. Anderen gaan juist andere woorden gebruiken en zinnen anders formeren, waardoor je als toehoorder eigenlijk niet merkt dat iemand heel hard aan het werken is om niet te stotteren. En sommigen bevriezen gewoon tijdens het praten.”
Zingen zonder te stotteren
Mensen die stotteren, kunnen echter wel zingen zonder te stotteren. “Dat komt omdat de tekst die men uitspreekt al gepland is. Door het zingen doseer je je adem, het tempo is vaak wat langzamer en je bent niet bezig met je stotter. Daardoor gaat zingen eigenlijk altijd wél vloeiend.”
Schaamte
Schaamte is een groot probleem onder mensen die kampen met een stotter, vertelt Van Werkhoven. “Dat kan serieuze sociale gevolgen met zich meebrengen. Mensen willen bijvoorbeeld niet aan een ronde tafel zitten, omdat iedereen ze dan kan aankijken. Of durven niet naar een tafeltjesavond voor hun kind omdat ze denken dat ze niet serieus genomen worden. Vaak trekken mensen zich terug.”
Logopedie gericht op durven stotteren
Begeleiding van een logopedist en nieuwe inzichten kunnen helpen. “Voorop staat dat als het stotteren niet in je eerste zeven à acht levensjaren aangepakt wordt, het doorgaans niet meer verdwijnt. Ik richt me dan ook in de meeste gevallen op het minder gevoelig worden voor het stotteren, het leren voelen dat het oké is. Je wilt dat mensen durven stotteren, want dan kun je weer uitkomen bij het eerdergenoemde communicatief stotteren. Als mensen dan nog technieken willen leren om op belangrijke moment vloeiend te kunnen spreken, dan kunnen we kijken naar ademhalingstechnieken of ritmetechniek. Maar eerlijk gezegd komt is dat in mijn ervaring niet zo vaak aan de orde, hoewel ik bijvoorbeeld wel eens met cliënten die daarom vragen extra aandacht besteed aan het spreken op een uitvaart.”
Wereldstotterdag
Een Wereldstotterdag is een welkom stukje aandacht voor het stotteren als het aan Van Werkhoven ligt. “Als anderen bekender worden met het stotteren, helpt dat voor mensen die last hebben van de spraakstoornis om te durven stotteren.” De toehoorder moet zich vooral richten op wat degene die stottert aan het vertellen is, niet op de manier waarop hij of zij spreekt. “Geen suggesties doen. Wel kun je vragen wat diegene zelf prettig vindt dat jij doet als je merkt dat hij of zij vastloopt.”
