Boxmeers Auschwitz-slachtoffer gooide briefkaarten naar familie uit trein naar Auschwitz
BOXMEER – Vandaag is het 103 jaar geleden dat in Boxmeer oorlogsslachtoffer Joke de Wijze werd geboren. Als jonge Joodse dame werd ze in 1942 gearresteerd tijdens een grote jodenrazzia in Nijmegen. Enkele maanden later stierf ze in Auschwitz.
Levi Mozes (Louis) de Wijze, geboren in Beugen, en Lea de Wijze-Groenewoudt kregen vier dochters, waarvan Johanna Jeanette ‘Joke’ de Wijze de op één na jongste was. Het gezin verhuisde in 1932 van Boxmeer naar Nijmegen. Daar werd Joke, op dat moment nog ongehuwd en werkzaam als kantoorbediende bij de Joodsche Raad, samen met haar twee jaar oudere zus Kitty bij de razzia van 17 november 1942 opgepakt en afgevoerd naar Westerbork. In december kwamen de zusjes na deportatie in Auschwitz terecht. Niet veel later, op 15 december, vond Joke daar de dood, net als Kitty.
Briefkaarten uit de trein gegooid
De zussen stuurden hun famile briefkaarten vanuit Westerbork, en later onderweg naar Auschwitz. Sommige van die kaarten werden onderweg uit de trein gegooid in de hoop dat iemand ze zou posten. De bewaar gebleven brieven geven zeer menselijke, persoonlijke en indringende getuigenissen van angst, hoop en wanhoop.
Rest van gezin niet gespaard
Helaas bleef de rest van het gezin De Wijze niet gespaard. Joke’s oudste zus Sybilla, roepnaam Elly, werd op 12 februari 1943 eveneens in Auschwitz vermoord. De rest van het gezin, de ouders met hun jongste dochter Albertina, werden na deportatie vanuit Westerbork naar Auschwitz direct na aankomst op 17 september 1943 om het leven gebracht.
Zus Kitty werd symbool
Kitty de Wijze, net als haar zussen geboren in Boxmeer, werd in Nijmegen symbool voor het Joods lijden. Daar is een pleintje in de benedenstad naar haar vernoemd: de Kitty de Wijzeplaats. Op dat plein staat een herdenkingsmonument: een bronzen standbeeld van een treurende vrouw, ontworpen door Paul de Swaaf.
